3

Historia Torunia

Już w trakcie podboju ziem Prusów Krzyżacy byli świadomi tego, że same militarne sukcesy nie pozwolą im utrzymać się na zajmowanych terenach. By zwabić osadników do powstającego państwa krzyżackiego Hermann von Balk udał się na Śląsk. Spotkał się tam z mieszczanami ze Złotoryi, pierwszego miasta w Polsce lokowanego na prawie niemieckim. Właśnie stamtąd pochodzili najprawdopodobniej pierwsi Torunianie, którzy otrzymali od władz krzyżackich akt lokacji Torunia datowany na 28 grudnia 1233 roku.

Dokument zmieniający toruńską osadę w miasto wystawiony został przez wielkiego mistrza zakonu Hermanna von Salza i zakonnego zwierzchnika na Prusy i Słowiańszczyznę – Hermanna von Balk. Ponieważ treść aktu dotyczyła również lokacji Chełmna planowanego na przyszłą stolicę państwa krzyżackiego, dokument ten nazywano powszechnie przywilejem Chełmińskim. Sam przywilej lokacyjny, jeden z najstarszych tego typu w Polsce, był w istocie kontraktem zawartym między zakonem krzyżackim, a mieszkańcami Torunia i Chełmna. Jego mocą nadano Torunianom samorząd sądowniczy, ponadto według niemieckiego prawa magdeburskiego wprowadzono też swobodę handlu i zwolniono mieszkańców miasta od wszelkich ceł w obrębie państwa zakonnego. Toruń otrzymał też dobra ziemskie przeznaczone na potrzeby swoich mieszkańców. Akt lokacyjny Torunia i Chełmna stał się wzorcem powielanym w następnych wiekach przy lokacji lub reorganizacji kilkuset miast w Polsce, na Litwie i Rusi.

2Życie codzienne na Zamku
Zakon a Królestwo Polskie4